Iedereen wil graag in het eigen huis oud worden. Kritische stemmen vragen zich af of dit wel de beste optie is? Nieuw onderzoek biedt interessante denksporen.
Het beleid ondersteunt het verlangen om ‘thuis ouder te worden’ al jaren. Een oude boom verplant je niet, heet het dan. Toch kennen we allemaal wel iemand voor wie de keuze om thuis te blijven tot heel wat praktische problemen leidt. Het onderzoek ‘Vergrijzing op het platteland’ brengt argumenten aan voor een shift in het denken. Het beleid moet meer aandacht hebben voor ‘ouder worden op de juiste plaats’. Een oude boom kan je wel verplanten, maar dan best in dezelfde grond.
De resultaten van het onderzoek
De resultaten van het onderzoek kan je lezen in het document 'Vergrijzing op het platteland. Samenvatting en aanbevelingen.' (pdf) of in de publicatie ‘Ouder worden op het Vlaamse Platteland’ van uitgeverij Garant. Je kan je kennis bijschaven over demografische evoluties en een aantal aspecten van de woning, de fysieke en sociale woonomgeving en de verhuisbereidheid van ouderen. Zeer boeiend zijn de beschrijvingen van gesprekken met bevoorrechte getuigen, zorgprofessionals en ouderen.
De focus ligt op het ouder worden in dun bevolkte gebieden, concreet de zeer landelijke Westhoek en de semi-landelijke Kempen. De onderzoekers gaan met het verzamelde materiaal aan de slag. Ze vertalen het verzamelde materiaal in ontwerpprincipes voor een oudervriendelijke ruimte en heel wat concrete beleidsaanbevelingen.
Ouderen stellen hun situatie beter voor dan ze is. Veel ideeën over hun mobiliteit en fitheid conflicteren met het feit dat bepaalde huishoudelijke taken niet meer lukken. Hierdoor stellen ze niet alleen een verhuis uit, maar ook noodzakelijke en nuttige aanpassingen aan de woning. Als in deze omstandigheden de zorgvraag toeneemt, is de nabijheid van kinderen belangrijk als mantelzorger. Voor de geïnterviewden is het groene karakter van hun woonomgeving van groot belang. Men is negatief over het verdwijnen van voorzieningen uit de dorpskernen en gebrek aan een toereikend aanbod van openbaar vervoer.
De optie om ‘thuis ouder te worden’ beleidsmatig te ondersteunen, botst op heel wat uitdagingen. De onderzoekers pleiten voor een samenhangend beleid rond ruimte (o.a. toegankelijkheid en bereikbaarheid van de openbare ruimte, …), voorzieningen/infrastructuur (winkel, huisarts, bibliotheek, ontmoetingsruimte, …) en organisatie van de zorg (dagverblijf, een veelheid aan woonvormen, …). Ter plaatse ouder worden heeft ook te maken met ‘uit je kot komen’. Beleidsmakers moeten investeren in partners en initiatieven die inzetten op een levendige sociale omgeving.
Om op een kwalitatieve manier thuis ouder te worden, is het belangrijk dat verschillende diensten, voorzieningen en sociale contacten zich in de directe en toegankelijke omgeving bevinden en dat de woning zelf ook aangepast is. Verhuizen is vandaag voor veel ouderen geen optie omdat de nieuwe omgeving niet aantrekkelijker is en onvoldoende meerwaarde biedt. Een goed dorpenbeleid moet daar werk van maken. Dit is belangrijk voor alle ouderen die er nu al wonen, maar kan ook een perspectief bieden voor ouderen die geïsoleerd dreigen te worden. Niet het verplanten van de boom is de uitdaging, wel het vinden van de juiste grond.
