Op 23 maart 1971 waren veel Belgische boeren, samen met delegaties van de andere vijf EG-landen, verzameld in Brussel. Met 100.000 waren ze om te eisen dat de landbouwprijzen zouden stijgen en dat het plan van de Europese commissaris Sicco Mansholt (1908 – 1995) over de toekomst van de landbouw zou verdwijnen.
In De Boer stond de leuze: “Plan Mansholt: NEEN! Welvarende gezinsbedrijven: JA!”.
Elders klonk het: “Eerst de prijzen, dan de rest!” In één moeite werd Mansholt een ‘boerendoder’ genoemd. De manifestatie toonde een terechte bezorgdheid over het nieuwe beleid waarbij het efficiëntie- en managementdenken de boventoon voerde en het sociale, het menselijke, eerder bijzaak was*.
Mansholt probeerde de landbouwbedrijven te moderniseren en competitief te maken. In de plannen stonden allerlei ideeën over de schaal van de bedrijven waar landbouwers zich aan moesten houden om nog steun te krijgen. Daarnaast wou hij kleine bedrijven laten stoppen om zo méér land voor de competitieve bedrijven te krijgen naast grond voor bebossing en recreatie. Zijn Memorandum Landbouw 1980 werd gepubliceerd eind 1968 en moest op 25 maart 1971 aangenomen worden door de beleidsmakers in Brussel.
Twee dagen ervoor wilden de landbouworganisaties met hun massale opkomst dus aantonen dat dit een slecht plan was. Ze kwamen, ze zagen - vernielden straatmeubilair, een tram en winkels - en kregen geen gelijk. De botsing tussen de ordediensten en de manifestatie leverde 140 gewonden op en één dode, Adelin Porignaux uit het Naamse. Twee dagen later werd het plan min of meer goedgekeurd en omgezet in Richtlijnen voor de Lidstaten**. Het structuurbeleid in de landbouw deed zijn intrede naast het bestaande markt- en prijsbeleid.
Voor het hele verhaal, zie de site van het Centrum voor Agrarische Geschiedenis.
Diezelfde organisatie houdt hierover op 23 maart een webinar.
Sinds 1997 is het structuurbeleid opgegaan in het Europese plattelandsbeleid. Hierin waart nog steeds de geest van Mansholt. Voorbeelden zijn de bergboerenregeling, het ontwikkelingsplan voor investeringen, de vervroegde uittreding van oudere boeren, diensten voor bedrijfsverzorging en steun voor landinrichting.
Vanaf 2002 bestaat er een driejaarlijkse internationale Mansholtprijs, nu Mansholt Business Award for Sustainable Entrepreneurship geheten om innovatieve en inspirerende ondernemers te bekronen. En wie interesse heeft in het leven van Sicco Mansholt, zit goed met ‘De Graanrepubliek’, een boek van Frank Westerman.
* Tip: bezie zeker het gesprek tussen de toenmalige Boerenbond voorzitter en Mansholt op de site van CAG.
** Richtlijn 72/159/EEG van de Raad van 17 april 1972 betreffende de modernisering van de landbouwbedrijven
& Richtlijn 72/160/EEG van de Raad van 17 april 1972 ter bevordering van de bedrijfsbeëindiging in de landbouw en van de aanwending van cultuurgrond tot verbetering van de structuur
Eigen afbeeldingen
